ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ*: Καθαρή και βιώσιμη λύση για τα «κόκκινα» δάνεια

Πηγή: Καθημερινή

Τα μη εξυπηρετούμενα -«κόκκινα»- δάνεια (ΜΕΔ) αποτελούν ένα σύνθετο κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα που επηρεάζει βαθιά τον προγραμματισμό, επιτείνει την αβεβαιότητα νοικοκυριών και επιχειρήσεων, υπονομεύει το τραπεζικό σύστημα και περιορίζει τη δανειοδοτική του δραστηριότητα σε βάρος της πιστωτικής επέκτασης, της ρευστότητας της πραγματικής οικονομίας και, τελικά, της προοπτικής οικονομικής ανάπτυξης. Οσο η εκκρεμότητα αυτή παραμένει, δεν είναι δυνατή η εισροή ξένων αμέσων επενδύσεων σε τομείς και επιχειρήσεις που μπορούν να λειτουργήσουν κατά τρόπο ανταγωνιστικό και αποδοτικό, αλλά προς το παρόν στερούνται των αναγκαίων χρηματοδοτικών πόρων.

Η έκταση του προβλήματος καθιστούσε άμεση αναγκαιότητα την κεντρική παρέμβαση της πολιτείας. Ωστόσο, η κυβέρνηση ΣYΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας τον περασμένο Ιανουάριο, δεν αξιοποίησε το νομοθετικό «κεκτημένο» της προηγούμενης κυβέρνησης: αναλώνοντας κρίσιμο πολιτικό χρόνο με επικοινωνιακά τερτίπια και ανεπίτρεπτους ερασιτεχνισμούς, βύθισε τη χώρα σε μια πρωτόγνωρη για τα μεταπολεμικά ευρωπαϊκά χρονικά περιπέτεια, καταστρέφοντας το οικονομικό κλίμα και δημιουργώντας μια νέα γενεά «κόκκινων» δανείων. Ηδη, πριν από την επιβολή των capital controls, σύμφωνα με την τελευταία Εκθεση για τη Νομισματική Πολιτική της ΤτΕ, ο λόγος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων προς το σύνολο των δανείων ανήλθε για το α΄ τρίμηνο του 2015 σε 40,8%, με το ύψος τους να υπερβαίνει τα 100 δισ. ευρώ.

Στο περιθώριο της διαπραγματευτικής σκιαμαχίας με τους εταίρους και δανειστές, η κυβέρνηση αντιμετώπισε τα ΜΕΔ με αμηχανία: από τις προεκλογικές υποσχέσεις περί «σεισάχθειας», ξαναθυμήθηκε το πρόβλημα μόλις τον Ιούνιο, οπότε εξήγγειλε τη σύσταση ομάδας εργασίας με το πομπώδες αντικείμενο μιας «ολιστικής» επίλυσης των «κόκκινων» δανείων, για να προσγειωθεί τελικά στο 3ο μνημόνιο συνεννόησης του Ιουλίου (ν.4336/15) και τη θέση μιας σειράς στόχων που προηγουμένως είχε αποδειχθεί ανίκανη ή απρόθυμη να θέσει η ίδια, μεταξύ των οποίων η τακτοποίηση των ΜΕΔ, με την εξάλειψη περιττών νομικών ή άλλων εμποδίων για την εξυπηρέτηση και τη διάθεσή τους, με παράλληλη προστασία για τα ευάλωτα νοικοκυριά, σύμφωνα με τον Κώδικα Δεοντολογίας που έχει καταρτίσει η Τράπεζα της Ελλάδος.

Σε αυτό το πνεύμα, δημοσιεύθηκε προ ολίγων ημερών η τροποποίηση του Κώδικα Δεοντολογίας (ΦΕΚ Β΄ 2219/15.10.2015), ο οποίος είχε θεσπισθεί τον Αύγουστο του 2014 (ΦΕΚ Β΄ 2289/27.08.14). Απαιτείται, ωστόσο, μια κεντρική και δεσμευτική νομοθετική οριοθέτηση του επιπέδου προστασίας των δανειοληπτών και του πεδίου των «κόκκινων» δανείων, με τα ακόλουθα κύρια χαρακτηριστικά:

Την αξιοποίηση του «κεκτημένου» του ν.4307/2014 για τη ρύθμιση και διαγραφή σημαντικού μέρους των οφειλών βιώσιμων επιχειρήσεων και επαγγελματιών, ώστε ν’ «αναπνεύσουν» οικονομικά.

Τη διαγραφή χρεών και κατά κεφάλαιο, όχι μόνον προς τις τράπεζες, αλλά και προς το Δημόσιο, όπως προέβλεπε η αρχική εκδοχή του ν. 4307/2014. Εφόσον μια επιχείρηση παρέχει εχέγγυα βιωσιμότητας, είναι πιο ωφέλιμο για την εθνική οικονομία και το δημόσιο συμφέρον να συμπεριληφθεί στη διαγραφή αυτή κατευθείαν και μέρος των χρεών προς το Δημόσιο, αντί αλλεπάλληλων ρυθμίσεων 50, 80 ή 100 δόσεων που σπανιότατα εξυπηρετούνται μέχρι τέλους.

Απαλλασσόμενη από ένα σοβαρό, αν όχι θανάσιμο άχθος, η επιχείρηση, εφόσον είναι βιώσιμη, μπορεί να ορθοποδήσει και, μεταξύ άλλων, να διατηρήσει τις θέσεις εργασίας που διαφορετικά θα στοίχιζε στο Δημόσιο περισσότερο να τις δημιουργήσει εξ υπαρχής μέσω επιδοτήσεων κ.λπ.

Την επιβράβευση των συνεπών επιχειρήσεων με επιδότηση του επιτοκίου δανεισμού τους μέσω του ΕΣΠΑ και με μικρότερους συντελεστές φορολογίας, ως αντιστάθμισμα του ηθικού κινδύνου (moral hazard) που προκαλεί η τακτοποίηση των «κόκκινων» δανείων, δηλαδή του «ρίσκου» διάχυσης στην πραγματική οικονομία μιας κουλτούρας αθέτησης των πληρωμών, καταστροφικής για την εμπορική πίστη και τη συλλογική ηθική.

Τη δημιουργία ενός νέου, ελαχίστου πλαισίου ρύθμισης των στεγαστικών δανείων, σε περιπτώσεις που οι πρόνοιες του Κώδικα Δεοντολογίας δεν επαρκούν. Αυτό θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις προσωπικές – οικογενειακές περιστάσεις του δανειολήπτη (μείωση εισοδήματος, ανεργία κ.ά.) και την πτώση των τιμών στην κτηματαγορά, ώστε αφενός να προστατεύονται η κύρια κατοικία και οι πιο ευάλωτοι δανειολήπτες, αφετέρου να εξυπηρετούνται τα δάνεια με ευνοϊκότερους και βιώσιμους για τα νοικοκυριά όρους: τη λογική αυτή εξυπηρετεί η εφαρμογή ενός «παγώματος» εξυπηρέτησης του τμήματος του δανείου που αντιστοιχεί στη μείωση της αξίας του ακινήτου από τον χρόνο αγοράς του μέχρι σήμερα, για μια περίοδο 5-10 ετών, οπότε θα επανεξεταζόταν η αποπληρωμή του βάσει των συνθηκών της κτηματαγοράς (balloon payment), επιλογή που εν μέρει προτείνεται και στον αναθεωρημένο Κώδικα Δεοντολογίας.

Την επιτάχυνση των διαδικασιών του ν.3869/2010 για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, ώστε η δικαστική επίλυση να παρέχεται σε σύντομο χρόνο, να μη διαιωνίζεται η ένδικη διαφορά και να επιτυγχάνεται η διαφοροποιημένη μεταχείριση μεταξύ οφειλετών σε πραγματική αδυναμία εξυπηρέτησης των χρεών τους και δολίων οφειλετών, που αναζητούν προστασία σε κόστος των αποταμιευτών, χρήματα των οποίων και όχι δικά τους, δανείζουν οι τράπεζες.

Η ρύθμιση των «κόκκινων» δανείων και η συνολική αναθεώρηση του πλαισίου διαχείρισης της αφερεγγυότητας νοικοκυριών και επιχειρήσεων είναι ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα και μια υψηλή πρόκληση που θέτει σε δοκιμασία τις αντοχές κάθε κυβέρνησης. Ειδικά όμως στην κατάσταση που έχει περιέλθει σήμερα η χώρα, κάθε περαιτέρω καθυστέρηση επιτείνει το πρόβλημα και καθιστά δυσχερέστερη την επίλυσή του. Επιβάλλεται, συνεπώς, μια καθαρή λύση, που θα έχει ως γνώμονα και στόχο τη βιώσιμη εξυπηρέτηση των δανείων νοικοκυριών και επιχειρήσεων και μια επανεκκίνηση της πραγματικής οικονομίας. Πέρα από οποιονδήποτε «πολιτικαντισμό» ή λαϊκισμό, είναι προφανές ότι η παρούσα κατάσταση δεν είναι βιώσιμη.

* Ο κ. Νίκος Δένδιας είναι βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας στη Β΄ Αθήνας και πρώην θημερινή

υπουργός.